Cmentarz wojenny na Jastrząbce

Cmentarz nosi numer 357, pochodzi z okresu I wojny światowej. Jest  położony na wzniesieniu Jastrząbka (550 m. n.p.m.) w górnej części Kamionki Małej, powyżej osiedla o nazwie Orłówka.

Spoczywa na nim ok. 250 żołnierzy różnej narodowości: Austriacy, Węgrzy, Niemcy, Rosjanie i Polacy. Żołnierze ci polegli w dniach 8-13 grudzień 1914 r.  w czasie ciężkich walk toczonych o najwyższe wzniesienie w okolicy – Kobyłę (605 m. n.p.m.).  Działania wojenne, które tu miały miejsce, zwane operacją limanowsko – łapanowską, były częścią frontu wschodniego, w którego południowej (galicyjskiej) części zaciekle walczyły ze sobą wojska rosyjskie i austro - węgierskie wspomagane przez Niemców. We wszystkich wrogich armiach służyli również Polacy z poszczególnych zaborów. Stąd właśnie mogiły kryją ciała żołnierzy tak wielu narodowości.

W 1916 roku władze austriackie przystąpiły do budowy wojskowych cmentarzy wg projektu kapitana Gustava Ludwiga. Przywieziono rosyjskich i włoskich jeńców wojennych,  których zatrudniono do budowy cmentarza i pochówku poległych żołnierzy. Cmentarz zbudowany na Jastrząbce zajmuje powierzchnię ok. 1200 m²,  posiada jedno z ciekawszych i oryginalnych założeń kompozycyjnych. Ma kształt prostokąta z przyległym do niego od strony wejścia półkolem. Centralnym punktem cmentarza jest piękna drewniana kaplica stojąca na kamiennym tarasie, zbudowana na planie kwadratu. Wystający dach zwieńczony krzyżem podtrzymują zdobione kolumny drewniane. Drewno na budowę kaplicy podarowała miejscowa ludność i bezpłatnie zwiozła go na wzgórze. Mogiły umieszczone są w czterech rzędach wzdłuż alejek bocznych. Ponadto dwie pary mogił umieszczone są w półkręgu wejścia, trzy mogiły przed półkręgiem tarasu wyższego, trzy na tarasie oraz cztery groby oficerów na zamknięciu alejki głównej. Otaczają one stojący naprzeciwko kaplicy kamienny pomnik – kopiec z krzyżem wyciosanym z jednego kawałka kamienia. Na tak symetrycznie rozmieszczonych mogiłach znajdują się nagrobki kamienne a na nich żeliwne krzyże o różnym kształcie zależnym od przynależności religijno - państwowej pochowanych tu żołnierzy. Większość grobów jest bezimiennych. Kamienne krzyże masowych grobów wykonane z surowych głazów powstały z inicjatywy pracujących tu jeńców wojennych.

       Cmentarz jest ogrodzony. Na niskim cokole wykonanym z kamienia i na mocnych kamiennych filarach umocowane jest drewniane ogrodzenie.

W 1992 roku dzięki wysiłkowi miejscowych władz oraz pomocy Austriackiego Czarnego Krzyża i wojewody nowosądeckiego, cmentarz na Jastrząbce został odrestaurowany. W niedzielę 12 lipca 1992 roku odbyła się uroczystość poświęcenia odnowionego cmentarza i kaplicy, której dokonał śp. Biskup kś. dr. Piotr Bednarczyk.

      11 listopada 1992 roku po raz pierwszy na Jastrząbce obchodzono 74 rocznicę Odzyskania Niepodległości. Od tego roku miejsce to stało się centralnym punktem obchodów kolejnych rocznic Święta Niepodległości dla mieszkańców gminy Laskowa organizowanym przez jej władze. Ponadto od 1995 roku na tym cmentarzu jest podsumowywany rajd turystyczny dla młodzieży szlakiem cmentarzy z I wojny światowej „Jak Oni w 1914…”. W rajdzie uczestniczy młodzież wszystkich typów szkół z terenu powiatów limanowskiego i bocheńskiego. Co roku na Jastrząbce gościmy przedstawicieli władz państwowych, wojewódzkich, powiatowych (limanowski i bocheński) gmin Żegocina i Laskowa oraz bardzo licznie przybywających  mieszkańców Kamionki i okolicznych wiosek.

Cmentarz na Jastrząbce znajduje się na trasie rowerowej i pieszej wytyczonej na terenie naszej gminy. Jest bardzo chętnie odwiedzany przez wycieczki szkolne i turystów a to za sprawą uroczego usytuowania na skraju lasu brzozowo – jodłowego, który stwarza niesamowity, piękny i tajemniczy klimat tego zakątka.


Zobacz zdjęcia z uroczystości Święta Niepodległości na Jastrząbce